脸书事件：堵漏洞要盯住大数据巨头
Координаталара: 58°30′ с. ш. 25°23′ в. д.? / ?58.50° с. ш. 25.38° в. д. (G) (O)
| Эстония Республиката Eesti Vabariik |
||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
| ?р?г?й ырыата: Mu isamaa, mu ?nn ja r??m (Сахалыы: Мин А?а дойдум, мин дьолум уонна ??р??м) |
||||||
 Location of Эстония (dark green) – in Эуропа (light green & dark grey) |
||||||
| Киин куората (уонна саамай улахан куорат) | Таллинн | |||||
| Ил тыла | Эстон тыла | |||||
| Омуктар | 68.8 % эстоннар 25.6 % нууччалар 2.1 % украиннар 4.5 % атын омуктар |
|||||
| Олохтоохтор ааттара | Estonian | |||||
| Дьаhалтата | Парламент республиката | |||||
| - | Президент | Алар Карис | ||||
| - | Премьер миниистир | Кая Каллас (RE) | ||||
| - | Парламент салайааччыта | Юри Ратас (K) | ||||
| - | Били??и коалиция | (RE, K) | ||||
| Independence from | Russia and Germany | |||||
| - | Autonomy declared | 12 April 1917 | ||||
| - | Independence declared Officially recognized |
24 February 1918 2 February 1920 |
||||
| - | 1st Soviet occupation | 1940-1941 | ||||
| - | German occupation | 1941-1944 | ||||
| - | 2nd Soviet occupation | 1944-1991 | ||||
| - | Independence restored | 20 August 1991 | ||||
| ЭУ кыттыыта | 1 May 2004 | |||||
| Иэнэ | ||||||
| - | Б?т?н | 45,227 km2 (132nd2) 17,413 sq mi |
||||
| - | Уу (%) | 4.45% | ||||
| Олохтоохторо | ||||||
| - | 2007 estimate | 1,340,602[1] (151st) | ||||
| - | 2000 census | 1,376,743 | ||||
| - | Олохтоох чи?э | 29/km2 (173rd) 75/sq mi |
||||
| БИО (АКП) | 2007 estimate | |||||
| - | Total | $27.633 billion[2] (103th) | ||||
| - | Per capita | $20,584[2] | ||||
| БИО (номинал) | 2007 estimate | |||||
| - | Total | $20.900 billion[2] (91st) | ||||
| - | Per capita | $15,569[2] (41st) | ||||
| Дьини (2005) | 34 (medium) | |||||
| КСИ (2007) | ▲ 0.860 (high) (44th) | |||||
| Валюта | эуро (01.01.2011) (EUR) |
|||||
| Кэм зоната | EET (UTC+2) | |||||
| - | Сайы??ы кэм | EEST (UTC+3) | ||||
| Ил домен | .ee3 | |||||
| Телефон кода | +372 | |||||
Эстония (эст. Eesti), сорумдьу — Эстония ?р?сп??б?л?кэтэ (эст. Eesti Vabariik) диэн Балтика бай?алын кытыыгар турар, Хоту Дьобуруопа дойдута. Илин ?тт?т?гэр Арассыыйаны кытта, со?уруу ?тт?т?гэр Латвияны кытта кыраныысаланар. Хоту ?тт?т?гэр уунунан Финляндияны кытта кыраныысаланар. Иэнэ — 43 464,15 км2. Олохтоохторун ахсааннара — 1 374 687 ки?и[3].
Эстония — ХНТ чилиэнэ (1991 сылтан)[4], Дьобуруопа Сойуу?ун чилиэнэ (2004 сылтан), НАТО чилиэнэ (2004 сылтан)[5]. Эурозона?а киирэр.
Ил тыла — Эстон тыла. Киин куорат — Таллинн. Харчылара — Эуро[3].
Устуоруйа
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]Аныгы Эстония сирдэригэр бастакы олохсуйбут миэстэлэр 9600 — 9500 б.э.и олохсуйбуттара. X — XIII ?йэ диэки эрдэтээ??и феодализм т?мэтигэр олохсуйбуттара[6]. Ол кэминээ?и т?мэти а?а ба?ылыктар уонна сэрии дружиналарын ба?ылыктара турбуттар[5].
XIII ?йэ?э кириэсчиттэр эсттар ?р? турууларын баттаан баран. Ливония уордьунун састаабыгар киирбиттэрэ. Ол кэмтэн ньиэмэстэр култуура, экэньиэмикэ о.д.а ?тт?лэрин салайар буолбуттара. XVI ?йэ кэмигэр Эстония реформация кэмигэр киирбитэ. Ол кэмтэн с?р?н итэ?эллэрэ протестантизм буолбута. Ливония сэриитин т?м?г?нэн хотугу Эстония Сибиэссийэ састаабыгар киирбитэ. 50 сылынан со?уруу Эстония киирбитэ.
Хотугу сэрии т?м?г?нэн Лифляндия уонна Эстляндия сирдэрэ Арассыыйа Импиэрийэтин састаабыгар киирбиттэрэ[7]. Арассыыйа састаабыгар Лифляндия уонна Эстляндия Лифляндия Губерниятыгар холбоспуттара.
Арассыыйа Импиэрийэтин тостуутун кэннэ. Олунньу 24 к?н?гэр, 1918 сылыгар Эстония ?р?сп??б?л?кэтэ тэриллиммитэ[8]. Тэриллиммитин кэннэ РСФСР тута сэриини са?алаабыта. Олунньу 2 к?н?гэр, 1920 сылыгар сэрии б?пп?тэ.
Молотов-Риббентроп паагыттан салтаан. Эстония ССРС сабыдыалынан баттаммыта. Атырдьыах ыйын, 1940 сылыгар ССРС састаабыгар киирбитэ. А?а дойду Улуу сэриитэ кэмигэр (7.07.1941 — 24.11.1944) Нацист Германия оккупациятыгар сылдьыбыта. Аан дойду иккис сэриитэ б?пп?т?н кэннэ Эстония эмиэ ССРС састаабыгар киирбитэ. Элбэх дойду кииритин де-факто билиммит, ол эрээри де-юре билиммэтэх[9].
Атырдьах ыйын 20 к?н?гэр, 1991 сылыгар, Эстония ССРС састаабыттан та?ыспыта[10]. Ол сыл бала?ан ыйын 17 к?н?гэр ХНТ чилиэнэ буолбута[4]. 2004 сылга, НАТО уонна Дьобуруопа Сойуу?ун састаабыгар киирбитэ[5].
Экэньиэмикэ
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]Былыр ССРС уонна коммунист блок дойдуларыттан Эстония экэньиэмикэ сайдыытыгар биирдэстэрэ буолар. БИО биир ки?иэхэ — $30 138 (Словения кэнниттэн 2-с миэстэ). БИО (АКП) биир ки?иэхэ — $47 128 (Чиэхийэ, Словения, Литва, Польша кэнниттэн 5-с миэстэ).
Киэгирээпийэ
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]Дойду иэнэ — 43 464,15 км2. Хотуттан со?уруу диэри у?уна — 240 км. Ар?ааттан или??э диэри — 350 км.
Дойду Дьобуруопа хотугу-или??и ?тт?т?гэр турар. Хотуттан Фиин хомотунан тулалыыр. Ар?ааттан Балтика бай?алынан уонна Рига хомотунан тулалыыр. Латвияны кытта кыраныыссалыыр. Арассыыйаны кытта Чуд-Псков к??л?нэн Псков уонна Ленинград уобаластарын кытта кыраныыссалыыр.
Кытыл кээмэйэ — 3794 км. Эстония?а 2355 арыы баар. Ордук б?д?н арыылар: Cааремаа (2673 км2) уонна Хийуумаа (1024 км2). Арыылар Эстония иэниттэн элбэ?и ылаллар, ол эрээри олохтоохторуттан 5% эрэ олорор.
Клиимат
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]Эстония клиимата — бай?аллаа?ы сымна?ар клииматтан, континеннаа?ы сымна?ар климакка к???р. Кы?ын — намы?ах, сайын — с?р??н. Клиимакка ?кс?н Атлантик далай циклоннара сабыдыаллыллар.
Эстония орто тэмпэрэтиирэ кээмэйэ:
| Салгын тэмпэрэтиирэтин орто кээмэйэ | ||||||||||||
| Тохсунньу | Олунньу | Кулун тутар | Муус устар | Ыам ыйа | Бэс ыйа | От ыйа | Атырдьах | Бала?ан | Алтынньы | Сэтинньи | Ахсынньы | Сыл |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| -3.4 °C | -4.3 °C | -1.2 °C | 4.5 °C | 10.0 °C | 14.2 °C | 17.2 °C | 15.9 °C | 11.1 °C | 6.4 °C | 1.2 °C | -1.9 °C | 5.9 °C |
Административнай-территориальнай араартыы
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]Эстония састаабыгар 15 уезд киирэр[3].
| Герб | Аата | Аата (эст.) |
Нэ?илиэнньэ,
ки?и[11] |
Иэн,
км2 |
Киин куорат |
|---|---|---|---|---|---|
|
Валгамаа | Valga maakond | 28 370 | 1917.09 | Валга |
|
Вильяндимаа | Viljandi maakond | 46 371 | 3420.04 | Вильняди |
|
Вырумаа | V?ru maakond | 35 782 | 2773.14 | Выру |
|
Ида-Вирумаа | Ida-Viru maakond | 136 240 | 2971.55 | Йыхви |
|
Йыгевамаа | J?geva maakond | 28 734 | 2544.86 | Йыгева |
|
Ляэне-Вирумаа | L??ne-Viru maakond | 59 325 | 3695.72 | Раквере |
|
Ляэнемаа | L??ne maakond | 20 507 | 1815.57 | Хаапсалу |
|
Пылвамаа | P?lva maakond | 25 006 | 1823.34 | Пылва |
|
Пярнумаа | P?rnu maakond | 85 938 | 5418.73 | Пярну |
|
Рапламаа | Rapla maakond | 33 311 | 2765.06 | Рапла |
|
Сааремаа | Saare maakond | 33 108 | 2937.64 | Курессаре |
|
Тартумаа | Tartu maakond | 152 977 | 3349.3 | Тарту |
|
Харьюмаа | Harju maakond | 598 059 | 4326.7 | Таллинн |
|
Хийумаа | Hiiu maakond | 9 387 | 1032.44 | Кярдла |
|
Ярвамаа | J?rva maakond | 30 286 | 2674.14 | Пайде |
|
Эстония | Eesti | 1 323 401 | 43 465.32 | Таллинн |
Олохтоохторо
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]
2024 сылга Эстония олохтоохторун ахсааннара — 1 374 687 ки?и[11].
| 1712 | 1881 | 1897 | 1922 | 1934 | 1959 | 1970 | 1979 | 1989 | 2000 | 2012 | 2021 | 2024 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 160 | ▲881 | ▲958 | ▲1 107 | ▲1 126 | ▲1 197 | ▲1 356 | ▲1 466 | ▲1 566 | ▼1 370 | ▼1 294 | ▲1 330 | ▲1 375 |
Ил тыла — эстон тыла, ?сс? нуучча тыла элбэх тар?атыыны ылбыта[13].
Эбии маны к?р
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]Бы?аарыылар
[уларыт | биики-тиэки?и уларытыы]- ↑ Estonian Statistics Bureau
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Estonia. International Monetary Fund. Тургутулунна 9 Алтынньы 2008.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Maps of Estonia
- ↑ 4,0 4,1 Практика в отношении рекомендаций Генеральной Ассамблее по вопросу о членстве в Организации Объединенных Наций
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Даты эстонской истории
- ↑ Early Holocene coastal settlements and palaeoenvironment on the shore ofthe Baltic Sea at Parnu, southwestern Estonia
- ↑ Ништадтский мирный договор между Россией и Швецией
- ↑ Эстония ?р?сп??б?л?кэтин тутулуга суо?ун манифе?а Архыыптаммыт 2019, Тохсунньу 25 к?н?гэр.
- ↑ Лаури Мялксоо. Советская аннексия и государственный континуитет: международно-правовой статус Эстонии, Латвии и Литвы в 1940–1991 гг. и после 1991 г.
- ↑ ПОСТАНОВЛЕНИЕ Верховного Совета Эстонской Республики О ГОСУДАРСТВЕННОЙ НЕЗАВИСИМОСТИ ЭСТОНИИ
- ↑ 11,0 11,1 Эстония нэ?илиэнньэтин ахсаана Архыыптаммыт 2019, Бэс ыйын 8 к?н?гэр.
- ↑ RL21429: POPULATION BY ETHNIC NATIONALITY, SEX, AGE GROUP AND PLACE OF RESIDENCE (ADMINISTRATIVE UNIT), 31 DECEMBER 2021 by Year, Age group, Place of residence, Sex and Ethnic nationality
- ↑ Ethnic nationality. Mother tongue. Command of foreign languages
| |||||